کد مطلب:319028 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:157
طبقات ورثه در دین مقدس اسلام
خدای تعالی در قرآن مجید سوره «4» نساء جزء «4» آیه «6» می فرماید:
للرجال نصیب مما ترك الوالدان و الاقربون و للنساء نصیب مما ترك الوالدان و الاقربون مما قل منه او كثر نصیبا مفروضا: (ترجمه) از برای مردان است بهره ای از آن چه را كه باز گذارده اند پدر و مادر و نزدیكان و خویشاوندان او و «نیز» از برای زنان است بهره و سهمی از آن چه را كه باز نهادند مادر و پدر و نزدیكان او، از آنچه را كه باز نهاده شده، كم یا بیش بهره ای معین و مشخص: در این آیه پروردگار جهان به طور اجمال فرموده كه از برای مردان و زنان، از آنچه را كه پدر و مادر و خویشاوندان او باز نهادند سهمی است معین، و در آیه«10» و «11» از همان سوره، آن آیه مجمل را بیان می نماید. در آیه «11» می فرماید: یوصیكم الله فی اولادكم للذكر مثل حظ الانثیین فان كن نساء فوق اثنتین فلهن ثلثا ما ترك و ان كانت واحدة فلها النصف و لابویه لكل واحد منهما السدس مما ترك ان كان له ولد فان لم یكن له ولد و ورثه ابواه فلامه الثلث فان كان له اخوة فلامه السدس من بعد وصیة یوصی بها اودین آبائكم و ابنائكم لا تدرون ایهم اقرب لكم نفعا فریضة من الله ان الله كان علیما حكیما: ترجمه و تفسیر: امر می كند خدا شما را درباره میراث اولاد و فرزندانتان زمانی كه مردید؛ پس از برای پسر است مانند بهره ی دو دختر «یعنی پسر دو
برابر دختر ارث می برد» پس اگر بودند اولاد شما زنهائی بیش از دو از برای آنها است، دو ثلت از تركه، و اگر بود مولود، یك دختر پس از برای او است نصف تركه (و اگر بود از برای میت فرزند و پدر و مادر) از برای پدر و مادر است از برای هر كدام از آن دو، سدس (شش یك) از تركه اگر بوده باشد از برای میت ولدی خواه آن ولد پسر باشد یا دختر، یكی باشد یا بیش از یكی، پس اگر ولد یك پسر بود باقی تركه از برای او است و اگر پسرانی چند بودند، باقی تركه به تساوی بین آنها تقسیم می شود و اگر دخترانی چند بودند باقی تركه نیز بین آنها بالسویه تقسیم می شود، و اگر برخی پسر و برخی دختر بودند باقی تركه بین آنها تقسیم می شود و پسر دو برابر دختر ارث می برد و اگر آن ولد یك دختر بود از برای او است نصف تركه بالفرض و دو سدس از تركه به پدر و مادر یا بر هر دو، ولی به قدر سهمشان رد می شود، به دلیل این آیه مباركه: اوالو الارحام بعضهم اولی ببعض فی كتاب الله یعنی خویشاوندان، برخی، بر برخ دیگر برتری دارند؛ و چون قرابت و خویشی پدر و مادر میت و قرابت فرزند میت نسبت به میت مساوی است و هیچ كدام در دیگری مزیت ندارند [1] لذا مابقی، بر همه آنها رد می شود: و اگر نبود از برای میت ولدی (یعنی نه پسر و نه دختر و نه نوادگان پسری و دختری) و باقی تركه به پدر می رسد، و اگر چنانچه میت زن بود،
شوهر، نصف، مادر ثلث، باقی به پدر میت می رسد، و اگر میت مرد بود، زن ربع، مادر ثلث، مابقی به پدر میت می رسد پس اگر از برای میت برادرانی [2] و یا دو برادر [3] و یا یك برادر و دو خواهر بود، در صورتی كه از پدر و مادر یكی یا از پدر یكی باشند حاجب مادر از ثلث می شوند، پس از برای مادر میت سدس تركه است و مابقی به پدر میت می رسد، از بعد وصیتی كه وصیت كرده باشد میت یا از بعد دینی كه بر گردن میت است (چون دین و وصیت مقدم است بر ارث) پدران و فرزندان شما نمی دانند كدام از آنها نزدیكترند به شما در سودمندی و این فریضه (واجبی) است از جانب پروردگار همانا خدا است دانای حكیم: در آیه 11 می فرماید: و لكم نصف ما ترك ازواجكم ان لم یكن لهن ولد فان كان لهن ولد فلكم الربع
مما تركن من بعد وصیة یوصین بها اودین و لهن الربع مما تركتم ان لم یكن لكم ولد فان كان لكم ولد فلهن الثمن مما تركتم من بعد وصیة توصون بها اودین و ان كان رجل یورث كلالة او امرأة و له اخ اواخت فلكل واحد منهما السدس فان كانوا اكثر من ذلك فهم شركاء فی الثلث من بعد وصیة یوصی بها اودین غیر مضار وصیة من الله و الله علیم حلیم:
ترجمه و تفسیر: و از برای شما شوهران است نصف آنچه را كه واگذارده اند زن های شما اگر نبوده باشد از برای زنهای شما ولدی (یعنی فرزندی) خواه یكی یا بیشتر، خواه پسر باشد یا دختر و یا نوه ی پسری یا دختری، پس اگر بود از برای آنها (یعنی زنهای شما) ولدی (فرزندی) پس از برای شما است ربع، از آن چه را واگذارده اند از بعد وصیتی كه وصیت كرده اند به آن و یا از بعد دینی كه بر ذمه آنها است، و از برای زنها است ربع [4] از آنچه را كه واگذارده اید، شما شوهران، از میراث اگر نباشد از برای شما ولدی «فرزندی» پسر یا دختر یا نوه ی پسری یا دختری و اگر باشد از برای شما ولدی (فرزندی) پس از برای آنها است یعنی زنهای شما ثمن [5] (هشت یك)
از آنچه را كه واگذارده اید، از میراث از بعد وصیتی كه وصیت كرده اید و یا از بعد اداء دینی كه بر ذمه شما است و اگر بود آن میت مردی كه میراث گرفته شود از او كلالة یعنی در حالتی كه كلاله است كلاله [6] كسی را گویند كه پدر و مادر و اولاد نداشته باشد، و یا زنی كه میراث گرفته شود از او كلالة یعنی در حالی كه بدون پدر و مادر و اولاد است و مرآن مرد و زن را برادر و یا خواهر مادری باشد پس از برای هر یكی از آن دو برادر و خواهر مادری سدس «شش یك» از تركه می باشد، پس اگر بوده باشند از یك برادر و یا یك خواهر پس آنانند شریك در ثلث (سه یك) از تركه در این صورت پسر و دختر مساویند، چون شیعی و سنی متفق اند بر این كه برادران و خواهرانی كه از مادر یكی هستند در ارث مساوی می باشند. و نیز باید تقسیم سهام از بعد انفاذ وصیت و اداء دین باشد، در حالتی كه موصی (وصیت كننده) و مدیون (دین بر ذمه دارنده) در وصیت و دین خود ضرر و زیان بر ورثه وارد نسازند:
توضیح: زیان در وصیت این است كه وصیت كننده در وصیت خود از ثلث مال تجاوز كند و زیان در دین این است كه كسی به قصد زیان رساندن به ورثه خود، اقرار كند به دین از برای كسی كه از او چیزی طلبكار نیست این دستوری است از خدا و خدا است دانای بردبار.
و در آیه «175» از همان سوره می فرماید:
یستفتونك قل الله یفتیكم فی الكلاله ان امرؤ هلك لیس له ولد و له اخت فلها نصف ما ترك و هو یرثها ان لم یكن لها ولد فان كانتا اثنتین فلهما الثلثان مما ترك و ان كانوا اخوة رجالا و نساءا فللذكر مثل حظ الانثیین یبین الله لكم ان تضلوا و الله بكل شی علیم.
ترجمه و تفسیر:
طلب فتوی و حكم می كنند از تو ای محمد (ص) در میراث كلاله حكم می كند در میراث كلاله كه بدون پدر و مادر و فرزند است.
«كلاله در این آیه غیر از كلاله در آیه پیش است چون مراد از كلاله در این آیه خواهر و برادر پدری و مادری یا پدری تنها است» به این طور كه اگر مردی بمیرد واز برای او فرزندی نباشد، خواه پسر یا دختر و از برای او خواهری از مادر و پدر یا از پدر تنها باشد: پس از برای آن خواهر است نصف آن چه كه گذاشته است، از مال، حكم كلاله امی (یعنی خواهر مادری) در آیه پیش گذشت، و آن مرد ارث می برد از خواهرش در صورتی كه امر به عكس باشد یعنی زنی بمیرد و از برای او برادری از مادر و پدر یا از پدر تنها باشد، اگر نباشد از برای خواهرش (یعنی آن زنی كه مرده است) فرزندی چه پسر، چه دختر، پس اگر بودند خواهران آن مرد دو تا پس از برای آن دو، دو ثلث (سه یك) از آن چه را كه واگذارده است می باشد و اگر وارث، خواهران و برادران پدری و مادری یا پدری تنها
باشند، كه عبارت از زنان و مردانند، پس از برای مرد است مانند بهره ی دو زن، و بیان می كند خدا حكم میراث را برای شما به جهت این كه مبادا گمراه شوید و خدا بر همه چیز از مصالح بندگان دانا است:
این بود احكام وراث از نظر دین مقدس اسلام باز برای آخرین بار از شما فریب خورده گان سئوال می كنیم؛ آیا كدام از این دو قانون عالی تر و با این عصر و سایر اعصار سازش دارد؟
قانون اسلام یا قانون بهاء؟ اگر حق كشی نكنید و تعصب به خرج ندهید، بایستی بگوئید قانون مقدس اسلام زیرا اسلام درباره ورثه قائل به طبقه بندی شده، به طوری كه در هر طبقه ای ولو یك نفر وجود داشته باشد، طبقات دیگر از ارث گرفتن محروم خواهند بود و نیز حقوق هیچ یك از ورثه را مجمل قرار نداده، و ضایع نفرموده است به خلاف بهاء كه در قانونش ابدا قائل به طبقه بندی نشده، و حقوق برخی از ورثه را ضایع كرده و نیز كسانی را كه وارث نیستند جزو ورثه قرار داده است، و اما این كه قائل به طبقه بندی نشده، پرواضح است، زیرا بهاء در این قانون و سایر قوانینش ابدا قید نكرده كه تا مادامی كه ذریات وجود دارند به دیگران ارث نمی رسد، چون قید نكرده لذا به حسب ظاهر همه در یك مرتبه ارث می برند پس بنابراین طبقه بندی معنی و مفهومی ندارد اما این كه بعضی از ورثه را از ارث گرفتن محروم ساخته این كه، صاحب گنجینة الاحكام در گنجینه صفحه 94 از قول بهاء می گویند:
مقصود از آباء و امهات بلافصل هستند و اجداد و جدات خارج می شوند پس به حكم بهاء جد و جده كه از جمله وراث می باشند از ارث گرفتن محرومند.
و اما آن كسانی را كه جزو ورثه قرار داده عبارتند از معلمین.
للرجال نصیب مما ترك الوالدان و الاقربون و للنساء نصیب مما ترك الوالدان و الاقربون مما قل منه او كثر نصیبا مفروضا: (ترجمه) از برای مردان است بهره ای از آن چه را كه باز گذارده اند پدر و مادر و نزدیكان و خویشاوندان او و «نیز» از برای زنان است بهره و سهمی از آن چه را كه باز نهادند مادر و پدر و نزدیكان او، از آنچه را كه باز نهاده شده، كم یا بیش بهره ای معین و مشخص: در این آیه پروردگار جهان به طور اجمال فرموده كه از برای مردان و زنان، از آنچه را كه پدر و مادر و خویشاوندان او باز نهادند سهمی است معین، و در آیه«10» و «11» از همان سوره، آن آیه مجمل را بیان می نماید. در آیه «11» می فرماید: یوصیكم الله فی اولادكم للذكر مثل حظ الانثیین فان كن نساء فوق اثنتین فلهن ثلثا ما ترك و ان كانت واحدة فلها النصف و لابویه لكل واحد منهما السدس مما ترك ان كان له ولد فان لم یكن له ولد و ورثه ابواه فلامه الثلث فان كان له اخوة فلامه السدس من بعد وصیة یوصی بها اودین آبائكم و ابنائكم لا تدرون ایهم اقرب لكم نفعا فریضة من الله ان الله كان علیما حكیما: ترجمه و تفسیر: امر می كند خدا شما را درباره میراث اولاد و فرزندانتان زمانی كه مردید؛ پس از برای پسر است مانند بهره ی دو دختر «یعنی پسر دو
برابر دختر ارث می برد» پس اگر بودند اولاد شما زنهائی بیش از دو از برای آنها است، دو ثلت از تركه، و اگر بود مولود، یك دختر پس از برای او است نصف تركه (و اگر بود از برای میت فرزند و پدر و مادر) از برای پدر و مادر است از برای هر كدام از آن دو، سدس (شش یك) از تركه اگر بوده باشد از برای میت ولدی خواه آن ولد پسر باشد یا دختر، یكی باشد یا بیش از یكی، پس اگر ولد یك پسر بود باقی تركه از برای او است و اگر پسرانی چند بودند، باقی تركه به تساوی بین آنها تقسیم می شود و اگر دخترانی چند بودند باقی تركه نیز بین آنها بالسویه تقسیم می شود، و اگر برخی پسر و برخی دختر بودند باقی تركه بین آنها تقسیم می شود و پسر دو برابر دختر ارث می برد و اگر آن ولد یك دختر بود از برای او است نصف تركه بالفرض و دو سدس از تركه به پدر و مادر یا بر هر دو، ولی به قدر سهمشان رد می شود، به دلیل این آیه مباركه: اوالو الارحام بعضهم اولی ببعض فی كتاب الله یعنی خویشاوندان، برخی، بر برخ دیگر برتری دارند؛ و چون قرابت و خویشی پدر و مادر میت و قرابت فرزند میت نسبت به میت مساوی است و هیچ كدام در دیگری مزیت ندارند [1] لذا مابقی، بر همه آنها رد می شود: و اگر نبود از برای میت ولدی (یعنی نه پسر و نه دختر و نه نوادگان پسری و دختری) و باقی تركه به پدر می رسد، و اگر چنانچه میت زن بود،
شوهر، نصف، مادر ثلث، باقی به پدر میت می رسد، و اگر میت مرد بود، زن ربع، مادر ثلث، مابقی به پدر میت می رسد پس اگر از برای میت برادرانی [2] و یا دو برادر [3] و یا یك برادر و دو خواهر بود، در صورتی كه از پدر و مادر یكی یا از پدر یكی باشند حاجب مادر از ثلث می شوند، پس از برای مادر میت سدس تركه است و مابقی به پدر میت می رسد، از بعد وصیتی كه وصیت كرده باشد میت یا از بعد دینی كه بر گردن میت است (چون دین و وصیت مقدم است بر ارث) پدران و فرزندان شما نمی دانند كدام از آنها نزدیكترند به شما در سودمندی و این فریضه (واجبی) است از جانب پروردگار همانا خدا است دانای حكیم: در آیه 11 می فرماید: و لكم نصف ما ترك ازواجكم ان لم یكن لهن ولد فان كان لهن ولد فلكم الربع
مما تركن من بعد وصیة یوصین بها اودین و لهن الربع مما تركتم ان لم یكن لكم ولد فان كان لكم ولد فلهن الثمن مما تركتم من بعد وصیة توصون بها اودین و ان كان رجل یورث كلالة او امرأة و له اخ اواخت فلكل واحد منهما السدس فان كانوا اكثر من ذلك فهم شركاء فی الثلث من بعد وصیة یوصی بها اودین غیر مضار وصیة من الله و الله علیم حلیم:
ترجمه و تفسیر: و از برای شما شوهران است نصف آنچه را كه واگذارده اند زن های شما اگر نبوده باشد از برای زنهای شما ولدی (یعنی فرزندی) خواه یكی یا بیشتر، خواه پسر باشد یا دختر و یا نوه ی پسری یا دختری، پس اگر بود از برای آنها (یعنی زنهای شما) ولدی (فرزندی) پس از برای شما است ربع، از آن چه را واگذارده اند از بعد وصیتی كه وصیت كرده اند به آن و یا از بعد دینی كه بر ذمه آنها است، و از برای زنها است ربع [4] از آنچه را كه واگذارده اید، شما شوهران، از میراث اگر نباشد از برای شما ولدی «فرزندی» پسر یا دختر یا نوه ی پسری یا دختری و اگر باشد از برای شما ولدی (فرزندی) پس از برای آنها است یعنی زنهای شما ثمن [5] (هشت یك)
از آنچه را كه واگذارده اید، از میراث از بعد وصیتی كه وصیت كرده اید و یا از بعد اداء دینی كه بر ذمه شما است و اگر بود آن میت مردی كه میراث گرفته شود از او كلالة یعنی در حالتی كه كلاله است كلاله [6] كسی را گویند كه پدر و مادر و اولاد نداشته باشد، و یا زنی كه میراث گرفته شود از او كلالة یعنی در حالی كه بدون پدر و مادر و اولاد است و مرآن مرد و زن را برادر و یا خواهر مادری باشد پس از برای هر یكی از آن دو برادر و خواهر مادری سدس «شش یك» از تركه می باشد، پس اگر بوده باشند از یك برادر و یا یك خواهر پس آنانند شریك در ثلث (سه یك) از تركه در این صورت پسر و دختر مساویند، چون شیعی و سنی متفق اند بر این كه برادران و خواهرانی كه از مادر یكی هستند در ارث مساوی می باشند. و نیز باید تقسیم سهام از بعد انفاذ وصیت و اداء دین باشد، در حالتی كه موصی (وصیت كننده) و مدیون (دین بر ذمه دارنده) در وصیت و دین خود ضرر و زیان بر ورثه وارد نسازند:
توضیح: زیان در وصیت این است كه وصیت كننده در وصیت خود از ثلث مال تجاوز كند و زیان در دین این است كه كسی به قصد زیان رساندن به ورثه خود، اقرار كند به دین از برای كسی كه از او چیزی طلبكار نیست این دستوری است از خدا و خدا است دانای بردبار.
و در آیه «175» از همان سوره می فرماید:
یستفتونك قل الله یفتیكم فی الكلاله ان امرؤ هلك لیس له ولد و له اخت فلها نصف ما ترك و هو یرثها ان لم یكن لها ولد فان كانتا اثنتین فلهما الثلثان مما ترك و ان كانوا اخوة رجالا و نساءا فللذكر مثل حظ الانثیین یبین الله لكم ان تضلوا و الله بكل شی علیم.
ترجمه و تفسیر:
طلب فتوی و حكم می كنند از تو ای محمد (ص) در میراث كلاله حكم می كند در میراث كلاله كه بدون پدر و مادر و فرزند است.
«كلاله در این آیه غیر از كلاله در آیه پیش است چون مراد از كلاله در این آیه خواهر و برادر پدری و مادری یا پدری تنها است» به این طور كه اگر مردی بمیرد واز برای او فرزندی نباشد، خواه پسر یا دختر و از برای او خواهری از مادر و پدر یا از پدر تنها باشد: پس از برای آن خواهر است نصف آن چه كه گذاشته است، از مال، حكم كلاله امی (یعنی خواهر مادری) در آیه پیش گذشت، و آن مرد ارث می برد از خواهرش در صورتی كه امر به عكس باشد یعنی زنی بمیرد و از برای او برادری از مادر و پدر یا از پدر تنها باشد، اگر نباشد از برای خواهرش (یعنی آن زنی كه مرده است) فرزندی چه پسر، چه دختر، پس اگر بودند خواهران آن مرد دو تا پس از برای آن دو، دو ثلث (سه یك) از آن چه را كه واگذارده است می باشد و اگر وارث، خواهران و برادران پدری و مادری یا پدری تنها
باشند، كه عبارت از زنان و مردانند، پس از برای مرد است مانند بهره ی دو زن، و بیان می كند خدا حكم میراث را برای شما به جهت این كه مبادا گمراه شوید و خدا بر همه چیز از مصالح بندگان دانا است:
این بود احكام وراث از نظر دین مقدس اسلام باز برای آخرین بار از شما فریب خورده گان سئوال می كنیم؛ آیا كدام از این دو قانون عالی تر و با این عصر و سایر اعصار سازش دارد؟
قانون اسلام یا قانون بهاء؟ اگر حق كشی نكنید و تعصب به خرج ندهید، بایستی بگوئید قانون مقدس اسلام زیرا اسلام درباره ورثه قائل به طبقه بندی شده، به طوری كه در هر طبقه ای ولو یك نفر وجود داشته باشد، طبقات دیگر از ارث گرفتن محروم خواهند بود و نیز حقوق هیچ یك از ورثه را مجمل قرار نداده، و ضایع نفرموده است به خلاف بهاء كه در قانونش ابدا قائل به طبقه بندی نشده، و حقوق برخی از ورثه را ضایع كرده و نیز كسانی را كه وارث نیستند جزو ورثه قرار داده است، و اما این كه قائل به طبقه بندی نشده، پرواضح است، زیرا بهاء در این قانون و سایر قوانینش ابدا قید نكرده كه تا مادامی كه ذریات وجود دارند به دیگران ارث نمی رسد، چون قید نكرده لذا به حسب ظاهر همه در یك مرتبه ارث می برند پس بنابراین طبقه بندی معنی و مفهومی ندارد اما این كه بعضی از ورثه را از ارث گرفتن محروم ساخته این كه، صاحب گنجینة الاحكام در گنجینه صفحه 94 از قول بهاء می گویند:
مقصود از آباء و امهات بلافصل هستند و اجداد و جدات خارج می شوند پس به حكم بهاء جد و جده كه از جمله وراث می باشند از ارث گرفتن محرومند.
و اما آن كسانی را كه جزو ورثه قرار داده عبارتند از معلمین.
[1] و از همين جهت است كه در يك طبقه با هم ارث مي برند.
[2] هر چند برادران و يا خواهران با وجود پدر و مادر كه طبقه اولي هستند ارث نمي برند ولي حاجب مادر از ثلث تركه مي شوند.
[3] در آيه ي مباركه هر چند به لفظ (اخوة) كه جمع است استعمال شده ولي اخوين يا اخ و اختين (يعني دو برادر و يا يك برادر و دو خواهر) را نيز شامل مي شود به جهت اين كه عرب تثنيه (يعني دو تا) را به لفظ جمع استعمال نموده، چنان چه در جاي ديگر از قرآن مجيد مي فرمايد «و كنا لحكمهم شاهدين» يعني ما به حكم داود و سليمان شاهد هستيم.
[4] خواه يك زن باشد يا بيشتر يك ربع از تركه به آنها داده مي شود.
[5] زن چه يكي چه بيشتر از يكي باشند از يك ثمن از تركه ارث مي برند پس اگر مردي چهار زن و يك فرزند داشت از براي زنها يك ثمن از تركه است و مابقي به فرزند مي رسد بنابراين يك ثمن بين آنها تقسيم مي شود و هر زني يك ربع از ثمن به او مي رسد.
[6] براي لغت كلاله معناهاي ديگري نيز شده است.